Strona startowa

O ile jesteśmy świadomi, że należy oddychać przez nos, nie do końca zdajemy sobie sprawę, dlaczego warto to robić!

Pierwszy, podstawowy problem wynika z tego, iż nie wiemy, jakie funkcje w naszym organizmie pełni nos. Należy także dbać o prawidłowe funkcjonowanie nosa, gdyż zdrowy człowiek w ciągu doby wdycha około 14 000 litrów powietrza.

Podczas oddychania przez nos, do wyściełającego go "śluzowego lepu", przykleja się ok. 85% cząsteczek zanieczyszczeń o średnicy większej niż 4,5 mikrometra, dlatego do organizmu wnika już wstępnie oczyszczone powietrze. Na tym jednak nie koniec - w temperaturze 23°C i przy wilgotności względnej 50% podczas wdechu przez nos dochodzi do ogrzania powietrza do około 30°C i nawilżenia do 98%!

Więcej materiałów na temat roli nosa i znaczenia prawidłowego oddychania znajduje się w na stronie www.oddychajlepiej.pl.

1. Rola nosa w oddychaniu
Dlaczego warto oddychać przez nos? W pędzie dnia codziennego często nie zastanawiamy się nad tym, w jaki sposób oddychamy, ponieważ proces ten odbywa się automatycznie – bez udziału naszej świadomości.

Nasz organizm nie posiada zdolności magazynowania tlenu potrzebnego do procesów trawienia czy spalania. Bez oddychania możemy przeżyć około 3 minuty, dlatego też ważne jest by nieustannie pobierać tlen z otoczenia.

Warto zwrócić uwagę, że ilość tlenu, jaką dostarczamy do organizmu, wpływa na:

• stan naszego zdrowia,
• kondycję psychiczną i fizyczną,
• ogólną sprawność,
• długość i komfort naszego życia.

Jednak poprawność procesu oddychania zależy nie tylko od ilości pobieranego powietrza, ale przede wszystkim od jego jakości, na którą wpływa sposób jego dostarczenia do płuc, tzn. fakt czy jest wdychane przez nos, czy przez usta. Optymalną jakość powietrza otrzymujemy oddychając tylko przez nos.

Wiele osób nie jest jednak świadomych wagi tego procesu – badania wskazują, że ponad 80% z nas nie oddycha prawidłowo. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że ściśle powiązane z niedostatecznym dotleniem organizmu mogą być takie objawy jak:

• obniżona odporność,
• chroniczne zmęczenie,
• złe samopoczucie i drażliwość,
• osłabiona koncentracja. 

Około 82% osób zwraca uwagę na swobodę oddychania przez nos dopiero w momencie, gdy  przechodzą zapalenie błony śluzowej nosa, tzw. katar, a zdarza im się to co najmniej raz – dwa razy do roku. 

Wielofunkcyjność nosa
Nos spełnia cztery ważne funkcje:

• oddechową,
• obronną,
• węchową,
• rezonatora głosu (wraz z zatokami przynosowymi).

W skrócie – nos można określić jako wysokiej klasy klimatyzator. Powietrze przechodzące przez niego, poddawane jest oczyszczeniu, ogrzaniu i nawilżeniu. Dzięki temu staje się parą nasyconą o temperaturze zbliżonej do temperatury ciała.

Nos może pełnić tak wiele funkcji jednocześnie ze względu na swoją budowę:

• Naczynia krwionośne zawarte w błonie śluzowej odpowiadają za ogrzewanie powietrza.
• Małżowiny nosowe znajdujące się w bocznych ścianach jam nosa mają za zdanie, podobnie jak „żeberka” w tradycyjnych kaloryferach,  ogrzewanie powietrza poprzez oddawanie ciepła z naczyń krwionośnych.
• Jamy nosa zwiększają temperaturę powietrza podczas oddychania przez nos, niezależnie od temperatury otoczenia, zawsze do temperatury 32-34°C. Podczas wydechu ocieplone w dolnych drogach oddechowych powietrze, kontaktuje się z zimniejszą powierzchnią błony śluzowej jam nosowych i oddaje część ciepła, uławiając ogrzewanie wdychanego powietrza. 
• Błona śluzowana jam nosa jest także zaangażowana w proces oczyszczania, filtrowania i nawilżania powietrza, ponieważ jest ona nabłonkiem zróżnicowanym w zależności od miejsca w przewodach nosa:
  

1. Przedsionek nosa pokryty jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, odpornym na urazy, dzięki włoskom, będącym siatką dla zanieczyszczeń, oraz nabłonkiem przejściowym.
2. Niewielki obszar górnego odcinka błony śluzowej jam nosowych zajmuje nabłonek węchowy.
3. W jamie nosowej znajduje się właściwy, delikatny wielowarstwowy nabłonek migawkowy, tzw. oddechowy. Ta część nosa wydziela gęsty, lepki śluz, który wraz z wydzieliną gruczołów nosowych tworzy warstewkę pokrywającą śluzówki. Składa się ona z dwóch warstw: powierzchownej - gęstej i głębszej - rzadkiej. Tak zbudowany śluz jest idealną pułapką dla „nieproszonych gości”: kurzu, alergenów, drobnoustrojów. Działa jak lep na muchy, unieruchamiając zanieczyszczenia dostające się do nosa wraz z wdychanym powietrzem.

Dzięki specyficznemu ukształtowaniu jam nosowych, zwłaszcza w ich przednim odcinku, we wdychanym powietrzu tworzą się turbulencje, wskutek których zanieczyszczenia uderzają w lepką warstwę śluzu i przyklejają się do niego. Podczas oddychania przez nos, tuż za przedsionkiem jamy nosowej, do „śluzowego lepu” przykleja się ok. 85-90% cząsteczek o średnicy większej niż 4,5 mikrometra, natomiast cząsteczek mniejszych niż 4 mikrometry - 60%.

Tak złapani w śluzową pułapkę „intruzi” są usuwani dzięki aparatowi śluzowo – rzęskowemu, który pełni funkcję „naturalnego taśmociągu”. Wykorzystując miliony falujących rzęsek, zdolnych do wykonywania falistych ruchów, poruszających się z szybkością 250-1000 razy na minutę i zanurzonych w rzadkiej warstwie, przesuwa on górną warstwę śluzu z prędkością 3-25 mm/min w kierunku nosogardła. Mechanizm samooczyszczania nosa nazywany jest transportem śluzowo-rzęskowym i jest najszybszy oraz najbardziej efektywny w temperaturze ok. 32°C.

Sprawnie działające i drożne jamy nosa mogą nawilżyć powietrze do 95% poziomu wilgotności. Nos zużywa do tego około 700 g wody, co stanowi około 20% dobowego zapotrzebowania. Z drugiej strony prawidłowo funkcjonujący nos jest w stanie odzyskać w procesie skraplania około 1/3 wody zawartej we wydychanym powietrzu!

2. Nos w dobrej kondycji
W ciągu doby przez nos przepływa ponad 10 tys. litrów powietrza, czyli 7-9 litrów na minutę, tj. ponad 160 mililitrów na sekundę1. Te liczby mówią same za siebie! Nos musi być sprawny, abyśmy mogli swobodnie oddychać i prawidłowo funkcjonować każdego dnia.

Co wpływa na jakość pracy nosa?
Pracę nosa mogą zaburzać czynniki zewnętrzne tj. suche, przegrzane powietrze, dym tytoniowy, kurz, czy szkodliwe opary w miejscu pracy. Te wszystkie elementy uszkadzają bowiem barierę śluzowo-rzęskową i zakłócają swobodny przepływ powietrza.

Idealna wilgotność pomieszczeń, w których codziennie przebywamy, powinna wynosić 55-60% wilgotności względnej. W środowisku powyżej tego poziomu doskonale rozwijają się bakterie, roztocza i grzyby. Z kolei przy wilgotności poniżej 40% rzęski nabłonka oddechowego nosa przestają się ruszać, co zatrzymuje proces oczyszczania ze szkodliwych pyłków, alergenów i innych zarazków. Odpowiednie nawilżenie ma więc kluczowe znaczenie w procesie oddychania i wpływa na jakość pobieranego przez nas powietrza.

Tymczasem poziom wilgotności w naszych mieszkaniach i miejscach pracy pozostawia wiele do życzenia. Przy temperaturze -8°C na zewnątrz budynku, wilgotność powietrza w mieszkaniu może spaść nawet do 20%. Naszym wrogiem może też być klimatyzacja, z której korzystamy w upalne dni. Niewłaściwie konserwowana i czyszczona jest źródłem pyłów, kurzu, pleśni, grzybów i innych drobnoustrojów.

Niestety, czasami w naszym aparacie rzęskowo-śluzowym zaczyna coś szwankować, szczególnie podczas jesieni i zimy. Dzieje się tak ponieważ ogrzewane i suche powietrze w naszych mieszkaniach i biurach, ma niekorzystny wpływ na stan śluzówek. Suche powietrze pozbawia je naturalnego nawilżenia i upośledza produkcję lepkiej wydzieliny, utrudniając tym samym naturalne oczyszczanie przewodów nosowych. W rezultacie wirusy i bakterie przedostają się do gardła oraz pozostają na błonie śluzowej nosa. Tam mnożą się, wnikają w nabłonek i w końcu wywołują stan zapalny, objawiający się m.in. katarem, a później także ostrym bólem gardła. Brak odpowiedniego nawilżenia naraża śluzówki na wszelkiego rodzaju urazy mechaniczne, np. pęknięcia i otarcia, czego skutkiem może być powtarzające się krwawienie z nosa. Należy zwrócić uwagę, że jeden papieros poraża nabłonek rzęskowy na 1,5 godziny2, upośledzając w ten sposób efektywność systemu śluzowo-rzęskowego. Aby umożliwić naszemu nosowi jak najlepsze funkcjonowanie w tych sytuacjach możemy:

• nawilżać powietrze w pomieszczeniu, w którym przebywamy np.: włączając na 1-2 godziny elektroniczny aparat lub jonizator, albo po prostu położyć na kaloryferze mokre ręczniki,
• przyjmować odpowiednią ilość płynów (jesienią i zimą nawet do 2-3 litrów), pamiętając szczególnie o piciu wody mineralnej / źródlanej oraz rozcieńczonych soków owocowych, które dodatkowo dostarczają witamin i minerałów. Powinniśmy unikać czarnej herbaty i kawy. W zamian możemy je zastąpić herbatą białą, zieloną lub ziołową.

Aby móc w pełni korzystać z możliwości naszego nosa, musimy o niego regularnie dbać. Pomocne w tym będą naturalne produkty w aerozolu, które:

• przywracają wilgotność śluzówce uszkadzanej systematycznie suchym powietrzem, którym codziennie oddychamy,
• stwarzają fizjologiczne warunki do prawidłowego funkcjonowania mechanizmu śluzowo-rzęskowego,
• pomagają w zapobieganiu infekcjom górnych dróg oddechowych,
• wypłukują, bez jakichkolwiek podrażnień (podobnie jak sól fizjologiczna) bakterie, wirusy, alergeny, kurz, ułatwiając oddychanie i przynosząc ulgę w „zwykłym” katarze i katarze alergicznym,
• w odróżnieniu od czystej soli fizjologicznej zawierają cenne pierwiastki i substancje, które wspomagają naturalne procesy obronne śluzówki nosa.

W jaki sposób działa nos?
Nos uzdatnia i oczyszcza wdychane powietrze w ilości około 7-9 litrów na minutę. Pobierane z powietrzem zanieczyszczenia zderzają się z lepką warstwą śluzu i przyklejają do niej. W jamie nosowej znajduje się delikatny wielowarstwowy nabłonek migawkowy (oddechowy) zaopatrzony w komórki rzęskowe, które:

• zawierają około 40 większych i 250-400 mniejszych rzęsek, zdolnych do wykonywania falistych ruchów,
• posiadają miliony falujących rzęsek zanurzonych w rzadkiej warstwie śluzu, które poruszają się z szybkością 250-1000 razy na minutę, przesuwają górną warstwę śluzu z prędkością 3-25 mm/min i usuwają unieruchomione w nim zanieczyszczenia.

Co ma cukier do sprawności nosa?

Sprawność aparatu śluzowo-rzęskowego można sprawdzić przeprowadzając test sacharozowy. Jest to prosta metoda polegająca na przygotowaniu wodnego roztworu na bazie cukru i umieszczeniu kilku kropelek w przedsionku nosa.

Aby otrzymać taki rozwój sacharozy, należy rozpuścić łyżeczkę cukru w łyżeczce wody i palcem nałożyć ten gęsty roztwór na wewnętrznych obrzeżach dziurek nosa. Można również położyć kilka kryształków cukru na obrzeżach nosa. Po kilkunastu minutach, dzięki pracy rzęsek przesuwających śluz z roztworem sacharozy, powinniśmy poczuć słodki smak w gardle. Jeżeli tak się stanie – wydzielina została przetransportowana w kierunku jamy nosowo-gardłowej. Jest to dowód na to, że nasz nos jest sprawny!


Oddychanie a zdrowie
W naszym organizmie zachodzą różne cykle fizjologiczne. Najbardziej znane to oczywiście dobowy cykl zmian ciśnienia tętniczego krwi czy też cykl menstruacyjny. Ostatnio odkryto także cykl nosowy, który polega na naprzemiennym fizjologicznym obrzęku błony śluzowej każdej z jam nosa.

Potocznie mówi się, że dochodzi do zatkania raz jednej, raz drugiej dziurki nosa. Stopniowemu zwężaniu się jednej jamy nosowej, towarzyszy zazwyczaj poszerzanie się drugiej. Takie naprzemienne zmiany w drożności jam nosa służą przekierowywaniu przepływu powietrza raz jedną, raz drugą stroną. Cykl nosowy może trwać od 0,5 do 8 h – średnio ok. 2,5 h – i jest w pełni obecny u około 80% prawidłowo oddychających ludzi. U około 5% zdrowych dorosłych, zmiany drożności jam nosa są nieregularne lub nie występują wcale.

Organizm potrzebuje tego procesu, ponieważ pozwala on na regenerację nabłonka oddechowego. Zdrowy człowiek praktycznie w ogóle nie odczuwa zmian zachodzących w trakcie cyklu nosowego lub tylko nieznacznie wpływają one na drożność nosa. Przy wadach w budowie nosa: skrzywionej przegrodzie, przerostach małżowin nosowych oraz zalegającej wydzielinie, cykliczne zmiany drożności jam nosa stają się odczuwalne i mogą być bardzo dokuczliwe.

Dodatkowych informacji udziela:
Monika Podsiadło
Junior Account Manager
email: Monika.Podsiadlo@multipr.pl
mobile: +48 604 089 925